به گزارش مشرق، فواد ایزدی کارشناس مسائل امریکا درباره دلایل اصلی خارجی شکل گیری کودتای ۲۸ مرداد گفت: ایده ایده انگلیس ها بود، وقتی دارسی حق برداشت نفت از ایران را گرفت، قرارداد ۱۶درصد حق سود برای ایران قائل شده بود یعنی هر منفعتی که از چاه های نفتی ایجاد می شد ۸۴ درصد را انگلیس می برد و ۱۶ درصد را دولت ایران دریافت می کرد.
وی گفت: این قرارداد ظالمانه ای بود اما دولت وقت فقط توجیهات زیادی برای این کار خود داشت این پروسه ادامه پیدا کرد تا زمانی که در ونزوئلا قرارداد ۵۰ درصد ۵۰ درصد بسته شد. در عربستان نیز قرارداد ۵۰- ۵۰ با شرکت امریکایی بسته شد اما در ایران این سوال بود که چرا سود قرارداد ۱۶ دردصد است؟ دولت ایران سعی کرد اما موفق نشد طرف انگلیسی را وادار کند که سود قرارداد را بالا ببرد که بعد هم داستان ملی شدن صنعت نفت مطرح شد.
وی در ادامه گفت: انگلیس پیروزی در جنگ جهانی اول را مدیون ایران بود در جنگ جهانی دوم نیز بازسازی اروپا نیاز به نفت داشت که نفت ایران زیاد کمک کرد. انگلیسی ها تحریم کردند دولت ایران باز هم زیربار نرفت و موافقت نکرد که بعد آن ها به سمت کودتا رفتند. ترومن، روزولت ایده کودتا را داشتند اما به این نتیجه رسیدند که ترومن با کودتا موافقت نخواهد کرد. در زمان آیزن هاور کودتا مطرح شد که وی با کودتا موافق بود اما در تاریخ ثبت نشده که آیزن هاور دستور کودتا را صادر کرده ولی معلوم است که وی در کودتا دست داشته است.
مصدق در سازمان ملل سعی کرد امریکا را میانجی دعوای ایران و انگلیس قرار دهد. ایران گفت: اگر امریکا میانجی گری کند نفت ایران را با ۴۰ درصد تخفیف ارائه می کند. مشخص بود که امریکا برای نفت ایران برنامه داشت و به این نتیجه رسیدند که اگر بتوانیم کل نفت را بگیریم چرا با ۴۰ درصد تخفیف قانع شویم.
وی افزود: نفت و جنگ سرد دو دلیلی بودند که چرا انگلیس و امریکا پیگیر کودتا بودند. در متن هزار صفحه ای که اخیرا منتشر شده است به این مسئله اشاره می کند که نفت اولویت داشته است. بحث نفت اولویت داشته و دعوای امریکا و شوروی و جنگ سرد رتبه دوم بوده است.
ایزدی گفت: همه روسای جمهور امریکا بعد از جنگ جهانی دوم تا به امروز سعی در محدود کردن ایران داشتند. در متن هزار صفحه ای منتشر شده، اسم ۱۸ نفر ایرانی که بتوانند نخست وزیر شوند مشخص شده است. حاکم واقعی ایران شاه نبوده بلکه سفیر امریکا بوده است. امریکا با نفوذ در کشور محدودیت ایجاد می کند و تا زمانی که با کشور دوست هستند تعیین تکلیف می کنند که چه کار باید بکنند.
وی افزود: زمانی که انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید ایران را در لیست کشورهای دشمن قرار دادند. امریکا در زمان کارتر به سمت برژینسکی می رود و سیاست ضد ایرانی جدیدی پیدا می کند. در زمان ریگان امریکا با وجودیکه می دانست عراق از سلاح شیمیایی علیه ایران استفاده می کند با هماهنگی گسترده از صدام حمایت می کند. همانطور که کارتر به دنبال براندازی بود در زمان ریگان نیز به دنبال براندازی بودند که این براندازی سخت بود که از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی این سیاست های ضد ایرانی شدت گرفت.
در سال ۹۶ میلادی زمانی که هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور بود تحریم ها شروع شد. اقای کلینتون نهال تحریم ها را کاشت که تا به امروز ادامه یافته است. در زمان دوره اول ریاست جمهوری اوباما بدترین تحریم ها شامل کشور ما شد که تبعات گسترده ای داشت. روند افزایش تحریم ها ادامه یافته است. تیم آقای ترامپ و خودش احساس می کند هرکاری که اوباما داشته است باید برعکس عمل کند. بخشی از تفاوت گفتمانی به دعوای داخلی دموکرات ها و جمهوریخواهان برمی گردد.
نجفی استاد علوم سیاسی درباره دلایل شکل گیری کودتا گفت: هرحرکت اجتماعی و سیاسی که مطرح می شود بعد داخلی و خارجی دارد. بعد داخلی مهم تر است به طور مثال تا بدن ضعیف نباشد میکروب ها نمی توانند فرد را از پای درآورند.
وی افزود: نهضت نفت ناقص است؛ درست است که نهضت نفت با ملی شدن صنعت نفت جلو رفته است اما این نهضت برای اینکه دست استعمال را قطع کند کامل نبوده و رهبری نهضت هم کامل نبوده است. بحث اصلی که نهضت نفت را دچار آسیب کرد نداشتن برنامه کامل و جامع و رهبری که بتواند آن را دنبال کند بود.
نجفی در ادامه افزود: امام نیز به اینکه نهضت نفت بیش از اندازه سیاسی شده است انتقاد داشتند. نکته دیگر نداشتن بصیرت است چراکه اگر بصیرت نباشد موجب می شود نهضت از پای درآید.
وی گفت: انگلیس بدسابقه بود اما اینکه امریکا به اندازه انگلیس بدسابقه نبود دلیل نمی شد که باز پای یک قدرت خارجی دیگر را در کشور باز کنیم. ما نباید غیر از اتکا به خداوند و مردم به قدرت های خارجی متکی باشیم چون خارجی ها فقط منافع خود را می سنجند و اینها همه نتیجه بی بصیرتی است.
متقی کارشناس مسائل امریکا دیگر مهمان تلفنی برنامه گفت: در ادبیات و صنعت امریکایی ها موضوعی بنام براندازی منتشر نشده است، جنگ عراق علیه ایران، حمایت از منافقین، کودتا و جنگ های نیابتی همه در عمل مقابله با ایران بود.
وی گفت: امریکا می دانست ایران کشوری انقلابی است و قدرت تعیین کننده دارد و کشوری که بر قدرت مردمی استوار است را نمی توان برانداخت.
وی در ادامه افزود: برژینسکی معتقد بود باید ۳۰۰ هزار نیروی نظامی با ۲۰۰ میلیارد دلار برای براندازی هزینه کرد. در دولت مصدق همبستگی و انسجام وجود نداشته و اعتماد به امریکا در دولت وی زیاد بوده است. وی گفت: جمهوری اسلامی ایران راه های نفوذ امریکا به کشور را بسته است در نتیجه وضعیتی که در انقلاب داشتیم هیچکدام را در دولت مصدق نداشتیم.
متقی افزود: در پنتاگون بررسی می شود که یک کشور چقدر قدرت دارد و برای براندازی آن حکومت از چه ابزاری می توان استفاه کرد.
متقی گفت: تهدیدات راهبردی امریکا علیه ایران در زمان بوش پدر بود. تمام مسائلی که وجود دارد زمانی است که جنگ ایران و عراق تمام شده و در وضعیت قدرت متوازن و غیر متوازن قرار گرفته است. عراق از نظر نظامی قدرتمند تر شده است. بحث ها متوجه ایران و خاورمیانه نیست به همین دلیل صدام از خلا نقش افرینی امریکا در منطقه استفاده می کند و مسئله جنگ با کویت را راه اندازی می کند. هرکدام به نوعی نشان می دهد در زمان بوش پدر محدودیت هایی که علیه ایران انجام شد بسیار محدود تر از هر زمانی بود و در زمان به قدرت رسیدن کلینتون ایران تحت فشار هایی قرار می گیرد.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر
